กว่าจะมาเป็นอุทยานแห่งชาติต้องผ่านอะไรมาบ้าง? ร่วมย้อนรอยภาพทางประวัติศาสตร์สุดแสนสำคัญนี้ด้วยกันกับเรา

ร่วมออกเดินทางชมความงามตามธรรมชาติของอุทยานแห่งชาติ—สถานที่พักใจและการพักผ่อนที่คุณพลาดไม่ได้

“อุทยานแห่งชาติความคิดที่ดีที่สุดที่เราเคยคิดได้เลย” กล่าวโดยนักประพันธ์นวนิยาย วอลเลส สเต็กเนอร์ ในปี ค.ศ.1983 “เป็นที่ๆโคตรอเมริกัน เป็นประชาธิปไตยสุดๆ ที่นี่ช่วยความรู้สึกดีๆของเราออกมามากกว่าสิ่งแย่ๆ

คำพูดนี้เป็นจุดเริ่มต้นของสโลแกนที่ว่า “ไอเดียที่ดีที่สุดของอเมริกา” ซึ่งกลายมาเป็นคำขวัญของกรมอุทยานแห่งชาติตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา รวมถึงคำบรรยายสำหรับสารคดีในปี ค.ศ. 2009 ของ Ken Burn ที่พูดถึงองค์กร

อาจดูเหมือนเป็นการกล่าวเกินจริง แต่ส่วนใหญ่แล้วก็ถือว่าเป็นเรื่องจริง แม้ช่วงเวลาที่มืดมนในประวัติศาสตร์อเมริกาและความวุ่นวายของการแบ่งแยกของทุกๆวันนี้ อุทยานแห่งชาติยังคงเป็นสถานที่ๆไม่มีการเมืองมายุ่งเกี่ยว เป็นสถานที่ที่เหมาะแก่การพักหายใจและชื่นชมความงามทางธรรมชาติของประเทศอเมริกา

วันนี้เรามาลองชมภาพในอดีตของอุทยานแห่งชาติตั้งแต่ป่าชายเลนที่เต็มไปด้วยจระเข้ในอุทยานเอเวอร์เกลดส์ ไปจนถึงยอดเขาที่ปกคลุมด้วยหิมะของอุทยานเดนาลี และอื่นๆระหว่างทางกัน

อุทยานแห่งชาติแห่งแรก

ศิลปินนามว่า George Catlin (จอร์จ แคทลิน) คือคนแรกๆที่แนะนำไอเดียของการสร้างอุทยานที่ได้รับการสนับสนุนจากทางประเทศหลังการไปชมเกรต เพลนส์ (พื้นที่ราบกว้างใหญ่ในอเมริกาเหนือ)

ในปี ค.ศ. 1832 ทำให้เขาสงสัยว่าจะทำอย่างไรถึงจะสามารถอนุรักษ์ความสวยงามทางธรรมชาติของประเทศนี้ไว้ในช่วงการขยายอาณาเขตอย่างรวดเร็วของทางตะวันตก แต่ถึงจะอย่างนั้นก็ใช้เวลากว่า 40 ปีเพื่อให้ความคิดนี้เกิดขึ้น

แม้ว่าช่วงนั้นจะมีประชากรน้อยกว่าในปัจจุบัน แต่ก็มีฝ่ายค้านเกี่ยวกับการสร้างอุทยานมากพอสมควร ฝ่ายค้านกลุ่มนึงกลัวว่าการสร้างอุทยานนั้นใช้พื้นที่มหาศาลและจะขัดขวางการตั้งถิ่นฐานภายในภูมิภาคอีกกลุ่มก็ต้องการพื้นที่ส่วนนึงไว้สำหรับการตัดไม้ ขุดเหมือง หรือล่าสัตว์

เดือนมีนาคม ปี ค.ศ. 1872 ประธานาธิบดี ยูลิสซีส เอส. แกรนต์ (President Ulysses S. Grant) ลงนามอุทศตนในการก่อตั้ง Yellowstone เป็นอุทยานแห่งแรกของประเทศ โดยเขาแถลงว่า “อุทยานแห่งนี้คือสวนสาธารณะแห่งความสุขเพื่อประโยชน์และความเพลิดเพลินของผู้คน” (รัฐไวโอมิงยังไม่กลายเป็นรัฐจนปี ค.ศ. 1890 แต่เพราะคณะเดินทางที่ก่อตั้งชั่วคราว ณ ยุคนั้นให้ความสนใจแก่สาธารณะประโยชน์ในภูมิภาคนี้

การประกาศการก่อตั้งอุทยาน ณ เวลานั้นไม่ได้มีการบังคับใช้กฎหมายครอบคลุมเท่าที่ควร ซึ่งหมายความว่า นายพราน ผู้บุกรุก หรือชนเผ่าป่าเถื่อนยังคงสามารถสร้างความเสียหายให้กับพื้นที่คุ้มครองได้

ท้ายที่สุดในปี ค.ศ. 1894 สมาชิกสภาของรัฐไอโอวา จอห์น เอฟ. เลซีย์ (John F. Lacey) ได้ส่งเสริมกฏหมายอนุรักษ์สัตว์ป่าในอุทยานแห่งชาติ Yellowstone ซึ่งถือเป็นแบบอย่างของนโยบายการบังคับใช้ที่เกี่ยวเนื่องกับอุทยานแห่งชาติในอนาคต

ในช่วงก่อนนั้น ผู้เยี่ยมชมจะต้องนั่งรถไฟไปที่รัฐไวโอมิงหรือรัฐมอนทานาและเข้าไปยังอุทยานโดยการขึ้นหลังม้า เกวียนหรือรถม้าโดยสาร

เห็นได้ชัดเลยว่านักท่องเที่ยวสมัยก่อนไม่มีสิ่งอำนวยความสะดวกเหมือนผู้มาเยี่ยมชมในปัจจุบัน แต่ผู้คนต่างก็ไปเยี่ยมชมอุทยานแห่งขาติ Yellowstone ด้วยเหตุผลเดียวกันคือการชมป่าเขา สำรวจธรรมชาติ และการใช้เวลานอกบ้านกับคนในครอบครัวหรือเพื่อน

ผู้เยี่ยมชมที่รวยกว่าก็จะสามารถค้างคืนในพื้นที่ละแวกนั้นหรือโรงแรงที่มีราคาสูงขณะที่คนอื่นอาจจะตั้งแคมป์ใกล้ยานพาหนะของพวกเขาหรือที่ตั้งที่มั่นคงสำหรับการทำอาหารรอบแคมป์ไฟ

การก่อตั้งอนุสรณ์สถานแห่งชาติ

แมคคิแนค อุทยานแห่งชาติแห่งที่สอง (ตอนนี้เป็นอุทยานฯในรัฐมิชิแกน) ถูกก่อตั้งสามปีให้หลัง ต่อจากอุทยานแห่งชาติ Yellowstone ที่ต่างคือมีการอนุรักษ์พื้นที่ไว้จนถึงปี ค.ศ. 1890 ซึ่งเป็นหมุดหมายของการก่อตั้งอุทยานแห่งชาติซีควาญา (Sequoia) ของรัฐแคลิฟอร์เนีย

มีสวนสาธารณะใหม่เกิดขึ้นหลายแห่งก่อนช่วงเปลี่ยนศตวรรษ แต่ยังไม่เป็นทางการจนกระทั่งคุณ

ธีโอดอร์ โรสเวลต์ (Theodore Roosevelt’s presidency) ได้รับตำแหน่งประธานาธิบดี การอนุรักษ์จึงเกิดขึ้น ในปี ค.ศ. 1906 โรสเวลต์ได้จดทะเบียนโบราณสถาน ซึ่งทำให้ประธานาธิบดีมีอำนาจก่อตั้งอนุสรณ์สถานจากพื้นที่ของสหพันธรัฐเพื่ออนุรักษ์ธรรมชาติ วัฒนธรรม และข้อมูลสำคัญทางวิทยาศาสตร์ บางส่วนของอนุสรณ์เหล่านั้นได้ขยายไปในอุทยานฯหลายแห่งเช่น Grand Canyon, Zion และ Acadia

โดยการจดทะเบียนโบราณสถานได้ถูกการออกแบบมาเพื่อปกป้องพื้นที่โบราณหรือสิ่งประดิษฐิ์เก่าแก่บนพื้นที่ของชาวอเมริกาแต่ยุคแรก โดยไม่ได้คำนึงถึงจุดที่ว่ามีชาวอเมริกาส่วนหนึ่งยังคงอาศัยอยู่ในพื้นที่นั้น

อีกทั้งยังไม่มีบทบัญญัติหรือข้อกำหนดสำหรับพวกเขาในการควบคุมหรือคงสภาพสิ่งประดิษฐิ์ทางวัฒนธรรมที่ถือว่ามีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ต่อการพัฒนาประเทศ

การขยายตัวของกรมอุทยานฯแห่งชาติในช่วงศตวรรษที่ 20

หลังจากช่วงผ่านไปเกือบครึ่งศตวรรษของขั้นตอนการจดทะเบียนและการแถลงการณ์ รัฐสภาได้ก่อตั้งกรมอุทยานแห่งชาติในปี ค.ศ. 1916 ระหว่างช่วงตำแหน่งประธานาธิบดีของ วูดโรว์ วิลสัน (Woodrow Wilson) 

กรมอุทยานฯเริ่มดูแลทั้งอุทยานฯและอนุสรณ์หลายๆแห่ง และเริ่มขยายขอบเขตการดูแลที่รวมถึง ชายทะเล ริมทะเลสาบ สนามรบ ถนน และอื่นๆของชาติสหรัฐ

ในการก่อตั้งอุทยานแห่งชาติ สถานที่นั้นๆต้องเป็นไปตามนโยบายทั้ง 4 ที่ออกโดยหน่วยงานกรม

อุทยานฯ ดังนี้

1.มีตัวอย่างชนิดของแหล่งทรัพยากรที่โดดเด่นและมีเฉพาะในพื้นที่นั้นๆ

2.มีคุณค่าหรือคุณภาพที่โดดเด่นในการแสดงหรือตีความในรูปแบบธรรมชาติหรือวัฒนธรรมของมรดกแห่งชาติ

3.มอบโอกาสพิเศษสำหรับการพักผ่อน สำหรับสาธารณะประโยชน์และความเพลิดเพลินใจ หรือเพื่อการศึกษาทางวิทยาศาสตร์

4.มีการคงสภาพรักษาความสมบูรณ์ในระดับสูงเพื่อเป็นตัวอย่างในเชิงทรัพยากรที่ถูกต้องและแม่นยำ

หลังจากการก่อตั้งของกรมอุทยานฯ มีอุทยานฯใหม่ๆเริ่มก่อตั้งทั่วประเทศ เช่น 

Hawai’i Volcanoes ในหมู่เกาะฮาวาย Denali ในรัฐอลาสกา Hot Springs ในรัฐอาร์คันซอ และอื่นๆอีกหลายแห่ง

ในปี ค.ศ. 1933 อดีตประธานาธิบดีแฟรงกลิน เดลาโน โรสเวลต์ (Franklin D. Roosevelt) ได้ออกคำสั่งให้โอนย้าย 56 อนุสรณ์สถานและสิ่งก่อสร้างของกองทัพบกไปยังกรมอุทยานฯ ซึ่งถือเป็นการขยายการถือครองของหน่วยครั้งใหญ่และทำให้มีอำนาจหน้าที่ในฐานะผู้ดูแลแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติของอเมริกานับจากนั้นเป็นต้นมา

ในปีต่อๆมา ไปรษณีย์ของสหรัฐอเมริกาได้ออกชุดสแตมป์รำลึกถึงกรมอุทยานฯ โดยมีรูปอุทยานฯต่างๆเช่น Yellowstone, Yosemite, Acadia และอื่นๆ

ในปี ค.ศ. 1951 กรมอุทยานฯได้นำโลโก้หัวลูกศรซึ่งปัจจุบันเป็นสัญลักษณ์ที่มีรูปวัวเล็มหญ้าหน้าต้นซีควาญา ภูเขา และทะเลสาบ

แต่ละส่วนประกอบดีไซน์ออกมาเพื่อแทนมุมมองแง่ต่างๆที่ผู้มาเยี่ยมชมสามารถพบได้ในอุทยานฯ ต้นไม้และวัวไบสันก้มหัวให้พืชพรรณและสัตว์ป่าของอุทยานฯ ภูเขาและต้นน้ำลำธารแทนองค์ประกอบที่สวยงามและความจรรโลงใจ และหัวลูกศรแทนความสำคัญทางประวัติศาสตร์และทางโบราณคดีของพื้นที่

อุทยานแห่งชาติเพื่อผู้คน

จากการขยายตัวอย่างรวดเร็วของกรมอุทยานฯในช่วงครึ่งแรกของศตวรรษที่ 20 หน่วยงานมุ่งความสนใจไปที่การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม การออกแบบอุทยานฯช่วยป้องกันไม่ให้พื้นที่ถูกรุกร้ำจากการขยายตัวของเมือง  แต่กว่าจะเกิดขึ้นได้ก็ตอนที่คุณ Lyndon B. Johnson ทำให้การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมเป็นกระแสสังคมหลักที่ต้องให้ความสนใจ

เขาได้ลงนามในกฎหมายหลายฉบับเพื่อขยายความสามารถของกรมอุทยานฯในการปกป้องพืชและสัตว์ในพื้นที่อุทยาน ซึ่งรวมถึงพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พระราชบัญญัติพื้นที่ชุ่มน้ำ พระราชบัญญัติอากาศบริสุทธิ์ และอื่นๆ

ยกตัวอย่างเช่น พระราชบัญญัติป่าไม้ ได้รับคำสั่งให้บริหารพื้นที่ที่กำหนดให้มีป่าไม้ เพื่อให้ลักษณะทางธรรมชาติของพวกมันคงเดิมไม่เปลี่ยนแปลง

หรืออีกนัยหนึ่งคือมนุษน์สามารถไปเยี่ยมชมอุทยานแห่งชาติได้ แต่พวกเขาควรปล่อยให้ธรรมชาติเป็นอย่างที่มันควรจะเป็น

ในระหว่างการบริหารของเขา จอห์นสันยังได้เพิ่มจำนวนอุทยานใหม่ 50 แห่งและขยายหน่วยงานอุทยานที่มีอยู่ด้วย อุทยานหลายแห่งก่อตั้งขึ้นภายในระยะทางที่ไม่ไกลมากระหว่างเมืองเพื่อให้ประชาชนสามารถใช้ประโยชน์จาก      อุทยานฯและอนุสาวรีย์ได้มากขึ้นและไม่ต้องเดินทางไปยังรัฐที่ห่างไกล

Richard Nixon และ Jimmy Carter ยังคงใช้วิธีนี้ต่อไปในระหว่างที่พวกเขาดำรงตำแหน่งประธานาธิบดี โดยจัดตั้งพื้นที่นันทนาการแห่งชาติโกลเดนเกต (Golden Gate) ในรัฐซานฟรานซิสโกและพื้นที่นันทนาการแห่งชาติแม่น้ำ Chattahoochee ในรัฐจอร์เจียตามลำดับ

อุทยานแห่งชาติในปัจจุบัน

ในศตวรรษที่ 21 อุทยานแห่งชาติดูเหมือนจะเป็นที่นิยมมากขึ้นกว่าช่วงยุคก่อน โดยมีผู้เยี่ยมชมกว่า 300 ล้านคน โดยในปี ค.ศ. 2021 ส่วนมากจะเป็นนักท่องเที่ยวจากต่างชาติ นับเป็นการหลั่งไหลเข้ามาที่สำคัญของประเทศ แต่เมื่อพิจารณากับจำนวนประชากรทั้งหมดในสหรัฐอเมริกาไม่ได้สูงขึ้นมากนัก โดยมีประมาณ 334 ล้านคน

และระหว่างช่วงการแพร่ระบาดของโคโรน่าไวรัสทำให้อุทยานฯปิดและการจำกัดพื้นที่ในปีก่อนหน้านี้ แต่ในปี ค.ศ. 2020 ยังคงเห็นผู้มาเยี่ยมชมอุทยานแห่งชาติมากกว่า 237 ล้านคน 

ทางกรมอุทยานฯยังได้เริ่มใช้โซเชียลมีเดียที่ให้ทั้งความบันเทิงและให้ข้อมูล ด้วยผู้ติดตาม Instagram มากกว่า 4 ล้านคน ถือเป็นความนิยมที่สูงผิดปกติสำหรับหน่วยงานของรัฐ (เมื่อเปรียบเทียบกับองค์กรเพื่อมนุษยศาสตร์แห่งชาติที่มีผู้ติดตามน้อยกว่า 10,000 คน) 

ประธานาธิบดีคนล่าสุดได้เพิ่มหน่วยงานในกรมอุทยานฯอย่างต่อเนื่อง ตัวอย่างเช่น บารัค โอบามา (Barack Obama) ได้สร้างอุทยานใหม่ 26 แห่งในระหว่างที่เขาดำรงตำแหน่ง แต่ตอนนี้ทางองค์กรกำลังเผชิญกับภัยคุกคามที่ใหญ่กว่าที่เคยเจอมา นั่นคือ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

ในเดือนมิถุนายนของปีนี้ อุทกภัยครั้งใหญ่ใน Yellowstone ได้พัดพาถนนและสะพานหายไป ทำให้นักท่องเที่ยวไม่สามารถเข้าถึงพื้นที่ส่วนใหญ่ของอุทยานได้ และอุทยานดราย์ทอร์ทูกัส (Dry Tortugas) ในรัฐฟลอริดาก็มีความเสี่ยงสูงที่จะเกิดน้ำท่วมจากระดับน้ำทะเลที่สูงขึ้นในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า

นักเคลื่อนไหวยังได้เรียกร้องให้คืนพื้นที่อุทยานฯกลับคืนให้กับชนพื้นเมืองอเมริกัน ซึ่งถูกขับไล่ออกจากพื้นที่ด้วยกำลังหรือการหลอกลวง

ตัวอย่างเช่นเดวิด เทรอร์ (David Treuer) นักประวัติศาสตร์ชาวโอจิบเว (Ojibwe) ได้โต้เถียงในบทความเกี่ยวกับมหาสมุทรแอตแลนติกในปี 2021 ว่าชนเผ่าต่างๆ ควรได้รับการดูแลพื้นที่ทั้งหมดที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นของพวกเขา เพื่อปกป้องเผ่าจากอันตรายภายนอก

ในความเห็นของเขา การโต้เถียงนี้จะไม่กระทบต่อภารกิจหน้าที่ของกรมอุทยานฯ มันจะช่วยให้ความคิดที่ดีอยู่แล้วดียิ่งขึ้นไปอีก

บทความโดย: A Visual History of National Parks

บทความนี้เรียบเรียงโดย ณัฐนนท์ อุทัย (บิว น้องฝึกงาน)