10 ข้อควรรู้กับ "รูปถูกลิขสิทธิ์" เพื่อการนำไปใช้อย่างถูกและเหมาะสม

อย่างที่เราทราบกันว่า คอนเทนต์มีบทบาทสำคัญสำหรับธุรกิจอย่างมากในโลกการตลาดออนไลน์ ภาพประกอบจึงไม่ได้เป็นแค่เพียงสิ่งที่ช่วยตกแต่งโพสต์หรือเพิ่มความน่าสนใจเท่านั้น แต่ยังเป็นปัจจัยสำคัญที่มีผลโดยตรงต่อความน่าเชื่อถือของแบรนด์ ความรู้สึกของผู้บริโภค และแม้กระทั่งการตัดสินใจซื้อ การเลือกใช้ ‘รูปถูกลิขสิทธิ์’ จึงกลายเป็นสิ่งที่ผู้ประกอบการ นักการตลาด และครีเอเตอร์ทุกคนควรตระหนักอย่างลึกซึ้ง

ทำไมต้องใช้ ‘รูปถูกลิขสิทธิ์’

หลายคนอาจมองว่าแค่ใช้ภาพจากอินเทอร์เน็ตหรือก็อปมาจากเว็บอื่นไม่น่าจะมีปัญหาอะไร แต่ในความเป็นจริง การกระทำแบบนั้นสามารถนำไปสู่ปัญหาทางกฎหมายอย่างรุนแรง ตั้งแต่การแจ้งเตือน การเรียกค่าเสียหาย ไปจนถึงคดีความที่ส่งผลกระทบต่อชื่อเสียงของแบรนด์ และยังทำให้สูญเสียความน่าเชื่อถือในสายตาลูกค้า โดยเหตุผลที่ควรใช้งานรูปถูกลิขสิทธิ์ ได้แก่

• ลดความเสี่ยงด้านกฎหมาย: การใช้ภาพที่ละเมิดลิขสิทธิ์อาจทำให้คุณต้องเผชิญกับบทลงโทษทางกฎหมายอย่างรุนแรง ไม่ว่าจะเป็นการถูกฟ้องร้อง เสียค่าปรับจำนวนมาก หรือแม้กระทั่งต้องขึ้นศาลในกรณีที่เจ้าของภาพต้องการดำเนินคดี 
• รักษาภาพลักษณ์ของแบรนด์: แบรนด์ที่ใส่ใจในรายละเอียดเรื่องการใช้รูปถูกลิขสิทธิ์สะท้อนถึงความรับผิดชอบ ความเป็นมืออาชีพ และความโปร่งใสในการดำเนินธุรกิจ เมื่อลูกค้าเห็นว่าแบรนด์ใช้รูปภาพลิขสิทธิ์อย่างถูกต้องตามกฎหมาย จะยิ่งเพิ่มความไว้วางใจและภาพลักษณ์ในแง่บวก
• ส่งเสริมการเคารพสิทธิ์ของผู้อื่น: การใช้ภาพที่มีลิขสิทธิ์อย่างถูกต้องเป็นการแสดงออกถึงการเคารพในผลงานของผู้อื่น เจ้าของภาพได้ทุ่มเทเวลา ความคิดสร้างสรรค์ และแรงงานในการผลิตผลงาน การให้เครดิตหรือเลือกซื้อ License อย่างถูกต้อง ไม่เพียงเป็นเรื่องของมารยาท แต่ยังเป็นการสนับสนุนระบบเศรษฐกิจสร้างสรรค์ให้เติบโตอย่างยั่งยืน

มาดู 10 ข้อควรรู้กับ ‘รูปถูกลิขสิทธิ์’ เพื่อการนำไปใช้งานอย่างถูกต้อง

ก่อนจะเริ่มเลือกหรือใช้งาน Stock Photo ใด ๆ โดยเฉพาะในบริบทเชิงพาณิชย์หรือสื่อออนไลน์ เราจำเป็นต้องเข้าใจพื้นฐานเกี่ยวกับการใช้รูปถูกลิขสิทธิ์อย่างละเอียด เพราะเรื่องนี้ไม่ใช่แค่ความรู้พื้นฐานของนักออกแบบหรือนักการตลาดท่านั้น แต่ยังเป็นเกราะป้องกันปัญหาทางกฎหมายและความเสียหายต่อแบรนด์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีข้อควรรู้ก่อนใช้งานรูปถูกลิขสิทธิ์ด้วยกัน 10 ข้อ ดังนี้

1. ลิขสิทธิ์ภาพคืออะไร? 

ลิขสิทธิ์ภาพ คือ สิทธิ์ทางกฎหมายที่เกิดขึ้นโดยอัตโนมัติทันทีที่ภาพถ่าย ภาพวาด หรือภาพกราฟิกถูกสร้างขึ้นโดยผู้สร้างผลงาน ไม่จำเป็นต้องจดทะเบียนลิขสิทธิ์ก่อน สิทธิ์นี้ครอบคลุมถึงสิทธิ์ในการทำซ้ำ (copy), การแจกจ่าย (distribute), การดัดแปลง (modify) และการนำไปเผยแพร่ต่อสาธารณะ (public display)

เจ้าของรูปถูกลิขสิทธิ์มีสิทธิ์เด็ดขาดในการอนุญาตหรือไม่อนุญาตให้บุคคลอื่นนำผลงานไปใช้ในลักษณะใด ๆ และสามารถกำหนดเงื่อนไข เช่น การต้องให้เครดิต การห้ามใช้ในเชิงพาณิชย์ หรือการไม่อนุญาตให้ดัดแปลงผลงานได้

2. ประเภทของรูปถูกลิขสิทธิ์ที่ควรรู้ (License Type)

รูปถูกลิขสิทธิ์มีอยู่ด้วยกัน 3 ประเภทหลัก ๆ ได้แก่

1. Royalty-Free (RF): เป็นประเภทของลิขสิทธิ์ที่ได้รับความนิยมมาก โดยผู้ใช้สามารถจ่ายเงินเพียงครั้งเดียวเพื่อใช้งานรูปถูกลิขสิทธิ์นั้นได้หลายครั้งในหลากหลายโปรเจกต์ โดยไม่จำกัดระยะเวลา แต่ยังมีข้อจำกัด เช่น ห้ามนำภาพไปแจกจ่ายหรือขายต่อ ห้ามนำภาพไปใช้ในเชิงล้อเลียน หรือเพื่อวัตถุประสงค์ที่ผิดกฎหมาย แม้จะใช้ซ้ำได้ แต่ต้องอยู่ภายใต้ขอบเขตที่ License กำหนดไว้เสมอ
2. Rights-Managed (RM): เป็นลิขสิทธิ์ที่มีการควบคุมการใช้งานอย่างละเอียด ผู้ใช้จะต้องระบุจุดประสงค์ของการใช้งานรูปถูกลิขสิทธิ์ เช่น ใช้สำหรับโฆษณาในนิตยสารแฟชั่น เป็นระยะเวลา 3 เดือน ระบบจะประเมินราคาจากขอบเขตการใช้งานเหล่านั้น หากต้องการใช้งานเพิ่มในบริบทอื่น จะต้องซื้อสิทธิ์ใหม่ เป็นตัวเลือกที่เหมาะกับแบรนด์ที่ต้องการภาพเฉพาะ และต้องการควบคุมการใช้งานให้เป็นเอกสิทธิ์มากขึ้น
3. Creative Commons (CC): เป็นการให้สิทธิ์ใช้งานภาพโดยไม่จำเป็นต้องจ่ายเงิน แต่จะมีเงื่อนไขแตกต่างกันไปตามประเภทของ CC เช่น บางประเภทสามารถใช้เชิงพาณิชย์ได้ บางประเภทห้ามใช้ดัดแปลง และบางประเภทต้องให้เครดิตเจ้าของภาพ การใช้งานภาพภายใต้ CC จำเป็นต้องอ่านและเข้าใจเงื่อนไขให้ครบถ้วนก่อนนำไปใช้งาน

3. Creative Commons มีกี่แบบ

Creative Commons มีอยู่ด้วยกัน 3 รูปแบบ คือ

1. CC0 (Creative Commons Zero): เป็นรูปถูกลิขสิทธิ์ที่เปิดกว้างที่สุด ผู้สร้างงานตั้งใจสละสิทธิ์ทั้งหมดในผลงาน ไม่ว่าจะเป็นสิทธิ์ในการเป็นเจ้าของหรือควบคุมการใช้งาน ทำให้ใครก็สามารถนำภาพไปใช้งาน ดัดแปลง แจกจ่าย หรือแม้กระทั่งใช้เพื่อการค้าได้โดยไม่ต้องให้เครดิตเจ้าของผลงาน เหมาะสำหรับงานที่ต้องการความอิสระสูงสุด
2. CC BY (Attribution): ผู้ใช้งานสามารถนำรูปถูกลิขสิทธิ์ไปใช้งาน ดัดแปลง และเผยแพร่ต่อได้ทั้งในเชิงพาณิชย์และไม่ใช่เชิงพาณิชย์ โดยมีเงื่อนไขเดียวคือต้องให้เครดิตเจ้าของภาพอย่างชัดเจน เช่น ระบุชื่อผู้สร้าง แหล่งที่มาของภาพ และระบุว่าเป็นลิขสิทธิ์แบบ CC BY การให้เครดิตอย่างถูกต้องช่วยแสดงถึงความเคารพในสิทธิ์ และป้องกันความเข้าใจผิดเกี่ยวกับแหล่งที่มาของผลงาน
3. CC BY-NC (Attribution-NonCommercial): คล้ายกับ CC BY แต่มีข้อจำกัดเพิ่มเติมคือห้ามใช้ในเชิงพาณิชย์ หมายความว่าไม่สามารถนำภาพไปใช้ในงานโฆษณา ออกแบบสินค้า หรือโปรเจกต์ที่สร้างรายได้ 

4. ภาพบนอินเทอร์เน็ตไม่ใช่ ‘ของฟรี’ เสมอไป 

แม้ว่าการค้นหารูปภาพบนอินเทอร์เน็ตจะเป็นเรื่องง่ายในปัจจุบัน โดยเฉพาะผ่านแพลตฟอร์มยอดนิยมอย่าง Google, Facebook หรือ Pinterest แต่ภาพที่พบเหล่านี้ไม่ได้หมายความว่าจะสามารถนำไปใช้งานได้โดยอิสระเสมอไป เนื่องจากภาพจำนวนมากยังอยู่ภายใต้ลิขสิทธิ์ของเจ้าของผลงานเดิม ซึ่งหมายความว่าผู้ที่นำรูปถูกลิขสิทธิ์ไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาตหรือไม่ได้ตรวจสอบสิทธิ์ให้แน่ชัด อาจกำลังละเมิดลิขสิทธิ์โดยไม่รู้ตัว

5. การให้เครดิตเจ้าของภาพ

การให้เครดิตเจ้าของรูปถูกลิขสิทธิ์อย่างเหมาะสมไม่ใช่เพียงเรื่องของมารยาท แต่เป็นสิ่งที่จำเป็นตามเงื่อนไขของลิขสิทธิ์หลายประเภท โดยเฉพาะลิขสิทธิ์ภายใต้ Creative Commons ที่มักระบุชัดเจนว่า ผู้ใช้งานต้องให้เครดิตเจ้าของผลงาน การให้เครดิตที่เหมาะสมควรประกอบด้วยข้อมูลสำคัญอย่างน้อย 3 ส่วน ได้แก่ ชื่อผู้สร้างภาพ, แหล่งที่มาหรือแพลตฟอร์มที่นำภาพมา และประเภทของ License ที่ครอบคลุมภาพนั้น 

6. ภาพ AI ถูกลิขสิทธิ์ไหม

ภาพที่สร้างจาก Generative AI ยังคงเป็นประเด็นที่ถกเถียงและซับซ้อนในแง่กฎหมายลิขสิทธิ์ทั่วโลก เนื่องจากเทคโนโลยี AI ที่สร้างภาพขึ้นมาในปัจจุบัน ไม่ได้มีผู้สร้างเป็นบุคคลโดยตรงเหมือนงานศิลปะทั่วไป จึงเกิดคำถามว่า "ใครคือเจ้าของลิขสิทธิ์ที่แท้จริงของภาพนั้น?" ระหว่างผู้ใช้ AI, ผู้พัฒนา AI หรือ AI เอง ซึ่งปัจจุบันกฎหมายในหลายประเทศรวมถึงประเทศไทย ยังไม่มีข้อบังคับที่ชัดเจนมารองรับ

ดังนั้น ก่อนนำภาพ AI ไปใช้ในโฆษณา เว็บไซต์ แบนเนอร์ หรือเอกสารทางธุรกิจ ควรอ่านข้อตกลงการใช้งาน (Terms of Use) และเงื่อนไข License ให้ถี่ถ้วน 

อ่านเพิ่มเติม: AI Art Revolution คู่มือการใช้งาน AI ลิขสิทธิ์อย่างถูกต้อง ฉบับอัปเดต

7. เว็บไซต์รวมภาพถูกลิขสิทธิ์

เว็บไซต์ที่รวมภาพถูกลิขสิทธิ์ เช่น Shutterstock มีความแตกต่างจากเว็บไซต์ทั่วไปอย่างชัดเจนในแง่ของความน่าเชื่อถือและความปลอดภัยในการใช้งาน โดยเว็บไซต์ภาพที่มีระบบลิขสิทธิ์ชัดเจนมักมีการจัดการสิทธิ์อย่างเป็นระบบ ภาพทุกภาพจะระบุประเภทของ License อย่างละเอียด ทำให้ผู้ใช้งานมั่นใจได้ว่าเมื่อนำภาพไปใช้ในเชิงพาณิชย์

หากธุรกิจของคุณมีการใช้รูป Shutterstock เพื่อทำการตลาด ต้องการสร้างสรรค์ผลงาน เช่น ทำโฆษณา Digital Marketing หรือออกแบบเว็บไซต์ การเลือกซื้อรูปถูกลิขสิทธิ์เอง อาจทำให้ต้องใช้เวลาในการพิจารณาถึงเงื่อนไข ข้อจำกัด และราคาเพื่อเลือกซื้อ แนะนำ Number 24 x Shutterstock เรามีประสบการณ์กว่า 20 ปีในธุรกิจลิขสิทธิ์ภาพ ช่วยให้คุณมั่นใจได้ว่าสามารถใช้รูปถูกลิขสิทธิ์ในงานต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้อง เราให้บริการลูกค้าด้วยความใส่ใจ พร้อมให้คำแนะนำอย่างใกล้ชิดโดยทีมงานผู้เชี่ยวชาญด้านลิขสิทธิ์ 

8. ใช้ภาพเพื่อโฆษณา/การค้า ต้องระวังเป็นพิเศษ

หากต้องการใช้รูปถูกลิขสิทธิ์ในเชิงพาณิชย์ ไม่ว่าจะเป็นการโพสต์ลงโซเชียลมีเดีย การออกแบบเว็บไซต์ การออกแบบรูปโฆษณา หรือการจัดทำโบรชัวร์และสื่อประชาสัมพันธ์ต่าง ๆ สิ่งสำคัญที่ต้องระวังคือการตรวจสอบว่าภาพนั้นมีสิทธิ์ใช้งานในเชิงพาณิชย์หรือไม่ เพราะแม้ว่าภาพจะดูเหมือนฟรี หรือแม้กระทั่งมาจากแหล่งที่ไม่เรียกเก็บค่าธรรมเนียม แต่ไม่ได้หมายความว่าสามารถนำไปใช้ในธุรกิจโดยไม่มีข้อจำกัด

9. การดัดแปลงภาพมีผลต่อสิทธิ์ลิขสิทธิ์หรือไม่

การตัดภาพ ใส่ข้อความ หรือปรับสีภาพ แม้จะดูเหมือนเป็นการเปลี่ยนแปลงผลงานต้นฉบับ แต่ไม่ได้ทำให้พ้นจากกฎหมายการใช้รูปถูกลิขสิทธิ์แต่อย่างใด หากต้นฉบับของภาพนั้นยังคงอยู่ภายใต้การคุ้มครองทางกฎหมาย และไม่ได้รับอนุญาตในการใช้งานหรือดัดแปลงจากเจ้าของสิทธิ์โดยตรง การนำภาพที่มีลิขสิทธิ์มาดัดแปลงโดยไม่มีการตรวจสอบหรืออนุญาตถือเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์เช่นเดียวกับการคัดลอกมาใช้ตรง ๆ

10. วิธีปลอดภัยที่สุดคือซื้อภาพจากแหล่งที่เชื่อถือได้

การซื้อ License จากเว็บไซต์ขายภาพที่น่าเชื่อถือ อย่าง Shutterstock ถือเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยที่สุดในการใช้งานภาพในทุกบริบท ทั้งในเชิงพาณิชย์และไม่ใช่เชิงพาณิชย์ เมื่อซื้อภาพจากเว็บขายรูปจะได้รับสิทธิ์ใช้งานอย่างถูกต้องตามกฎหมาย พร้อมเอกสารยืนยันสิทธิ์การใช้งาน ซึ่งสามารถนำไปใช้งานได้อย่างมั่นใจในระยะยาว 

นอกจากนี้ ภาพจาก Shutterstock ยังมีคุณภาพสูงในด้านความคมชัด องค์ประกอบศิลป์ และความหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นภาพสำหรับโฆษณาในสื่อสิ่งพิมพ์ วิดีโอแคมเปญบนโซเชียลมีเดีย หรือภาพประกอบบทความ SEO สามารถเลือกภาพที่เหมาะกับแบรนด์และกลุ่มเป้าหมายได้อย่างลงตัว

ดาวน์โหลด ‘รูปถูกลิขสิทธิ์’ ที่ไหนดี 

นักกราฟิกดีไซน์ หรือครีเอทีฟ ที่มีความกังวลเพราะไม่แน่ใจว่ารูปที่เลือกมาใช้ถูกลิขสิทธิ์ไหม หรือจะดาวน์โหลดรูปถูกลิขสิทธิ์จากที่ไหนดี Number 24 x Shutterstock เราคือผู้ให้บริการ Shutterstock แต่เพียงผู้เดียวในประเทศไทยอย่างเป็นทางการ มีภาพสดใหม่ พรีเมียม จากศิลปินทั่วโลกกว่า 750 ล้านรายการ พร้อมเครื่องมือ AI ที่ช่วยให้คุณค้นหารูปภาพได้อย่างสะดวก รวดเร็ว พร้อมให้คำปรึกษาโดยทีมงานคนไทยคอยให้คำปรึกษาอย่างใกล้ชิด ไม่ต้องเสียเวลาไปกับการเลือกซื้อแพ็กเกจด้วยตัวเอง คุ้มค่าสำหรับองค์กรที่ต้องใช้ภาพเชิงพาณิชย์จำนวนมาก ป้องกันความเสี่ยงทางกฎหมายในอนาคต ใช้รูปได้อย่างมั่นใจและไม่ต้องกังวลว่าจะมีใครมาเรียกร้องสิทธิ์หรือค่าชดเชยภายหลัง 

ใช้ ‘รูปถูกลิขสิทธิ์’ ได้อย่างมั่นใจกับ Number 24 x Shutterstock

‘รูปถูกลิขสิทธิ์’ ไม่ได้เป็นเพียงเรื่องของการปฏิบัติตามกฎหมายลิขสิทธิ์เท่านั้น แต่ยังเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยสะท้อนตัวตนของแบรนด์และมาตรฐานทางจริยธรรมขององค์กรในสายตาสาธารณะ การใช้ภาพอย่างถูกต้องและได้รับอนุญาตอย่างเหมาะสม แสดงถึงความรับผิดชอบ ความเป็นมืออาชีพ และความเคารพในสิทธิของผู้อื่น ซึ่งล้วนแต่เป็นคุณสมบัติที่ผู้บริโภคในปัจจุบันให้ความสำคัญ

ใช้รูปถูกลิขสิทธิ์ สร้างสรรค์ได้อย่างมั่นใจ หมดปัญหากับ Number 24 x Shutterstock ได้แล้ววันนี้ 

โทร: 099-459-5244

Website: https://number24.co.th/

Inbox: https://bit.ly/3RtAnGn

LINE Official Account: https://bit.ly/3Rz00FU

Instagram: https://bit.ly/3qi0VOR